Pracownicy Sekcji Profilaktyki Uzależnień Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubinie, przeprowadzili w czerwcu i we wrześniu 2011 r. badania ankietowe wśród uczniów lubińskich szkół podstawowych i gimnazjalnych na temat używania przez młodzież środków psychoaktywnych. Przedmiotem badania było określenie:
► odsetka uczniów, którzy mają za sobą pierwszy kontakt z używkami;
► wieku inicjacji nikotynowej, alkoholowej, narkotykowej;
► odsetka uczniów sięgających po wyroby tytoniowe, używających alkoholu, zażywających narkotyki (w ciągu ostatnich 30 dni);
► dostępności substancji psychoaktywnych (zdaniem badanych);
► odsetka uczniów namawianych do używania substancji psychoaktywnych.
Wyniki badań przeprowadzonych w czerwcu i we wrześniu zostały ze sobą porównane.
Celem przedstawionego badania panelowego (prowadzonego na tej samej grupie badawczej, tym samym narzędziem, ale w różnych terminach) było nie tylko pokazanie problemu używania przez młodzież Lubina substancji psychoaktywnych, ale głównie uchwycenie dynamiki zmian. Z analizy ankiet wynika, że:
1. Większy odsetek uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych zadeklarował, iż ma za sobą inicjację nikotynową i alkoholową, mniejszy – narkotykową. Przypada ona na 10-12 rok życia w kontakcie z papierosami, 8-12 przy alkoholu oraz 12-14 w doświadczeniach z narkotykami. W czasie wakacji wzrósł odsetek ankietowanych, którzy mają za sobą pierwszy kontakt z używkami, głównie z alkoholem. Jest to szczególnie widoczne wśród badanych gimnazjalistów (wzrost o 30%).
2. Alkohol jest najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród ankietowanych, którzy deklarowali jego używanie w ciągu ostatniego miesiąca przed badaniami. Na drugim miejscu pod względem „popularności” wśród badanych znajduje się tytoń, a na trzecim narkotyki. W czasie wakacji wzrósł odsetek uczniów, sięgających po używki, głównie alkohol. Zmiana widoczna jest zwłaszcza w przypadku gimnazjalistów (wzrost o 26%).
3. Badani twierdzą (szczególnie uczniowie gimnazjów), że zdobycie legalnych substancji psychoaktywnych (zakup alkoholu, papierosów) nie sprawia im żadnej trudności. Badania przeprowadzone po wakacjach wykazały procentowy wzrost ankietowanych, którzy deklarują łatwy dostęp do w/w artykułów.
4. Większość młodzieży przyznaje, że nie była namawiana do używania substancji psychoaktywnych zarówno w czasie roku szkolnego, jak i wakacji.
Wyniki badań są niepokojące. Wskazują one na konieczność podejmowania szeroko zakrojonych działań, skierowanych na zmianę opisanej sytuacji, zarówno na poziomie rodziny, szkoły jak i innych instytucji. Zachowania problemowe młodych ludzi są wynikiem działania czynników ryzyka takich m.in. jak: słaba więź z rodziną, przynależność do „problemowych” grup rówieśniczych, niepowodzenia szkolne.
Receptą na nie mogą być działania zmierzające do wzmacniania czynników chroniących, takich jak: włączenie dzieci w życie rodziny, spędzanie z nimi czasu wolnego, pomoc w znalezieniu pasji, zainteresowań, czy brak akceptacji dla zachowań społecznie niepożądanych. Warto już dziś o tym pomyśleć.
Szczegółowe wyniki badań, o których mowa w artykule, znajdują się na stronie internetowej: www.mops.lubin.pl w zakładce Sekcja Profilaktyki Uzależnień.