Dwunasty rok życia dziecka to dla rodzica ostatnia chwila oddechu przed ciężkim okresem dojrzewania. Zazwyczaj młody człowiek ma już wiele zainteresowań, lubi aktywnie spędzać czas wolny i głównie przebywa ze swoimi rówieśnikami. Zarówno w domu, jak i w szkole zaczyna demonstrować swoją dorosłość, co przejawia się zmianą stylu ubierania, zainteresowaniem płcią przeciwną, czy używaniem charakterystycznego, młodzieżowego języka.
Zmiany dotyczą nie tylko postrzegania siebie, ale również fizyczności – głównie proporcji i budowy ciała oraz cech płciowych. Kiedy jednak w pełni wkracza w okres dojrzewania, okazuje się, że nie wszystkie zmiany są komfortowe. Rodzice narzekają, że ich pociechy złoszczą się z błahego powodu, są humorzaste, a burza hormonów daje się we znaki niemalże codziennie.
Przeżywanie różnych, skrajnych emocji przez nastolatka może budzić w rodzicu niepokój oraz brak zrozumienia – bo jak można w jednej chwili kogoś kochać, a w drugiej nienawidzić? Co można zrobić, aby nawiązać kontakt z nastolatkiem? Jak reagować, kiedy widzimy niepokojące sygnały i zastanawiamy się czy przypadkiem nie eksperymentuje z papierosami, alkoholem lub innymi substancjami psychoaktywnymi?
Najważniejszą sprawą jest akceptacja potrzeb nastolatka, które wynikają z okresu rozwojowego. Młody człowiek potrzebuje wiedzieć, że może mieć własne zdanie, odrębne od naszego, które jest na tyle istotne i znaczące, że wysłuchamy go z ciekawością. Aby słuchać, należy stworzyć ku temu odpowiednie warunki – utrzymywać kontakt wzrokowy, potakiwać głową w trakcie rozmowy, wyłączyć telewizor, nie odbierać w tym czasie smsów i telefonów, odłożyć wykonywaną czynność na później (o ile to możliwe).
Kiedy nastolatek zdecyduje się opowiedzieć o trudności, problemie, którego aktualnie doświadcza, należy unikać oceny i krytyki. Błędem będzie również bagatelizowanie jego przeżyć – „To nic takiego, gorsze rzeczy się ludziom przytrafiają”, „Nie masz się czym martwić?”, „Co ty możesz mieć za problemy?”. Rodzic myśli, że takimi słowami pomaga dziecku nabrać dystansu, lecz ono czuje się w tym momencie lekceważone. Kolejnym „przewinieniem” będzie dawanie rad i proponowanie gotowych rozwiązań – „Zrób tak, porozmawiaj z X…”. Nastolatek nie potrzebuje rad, on oczekuje wsparcia i zrozumienia jego uczuć, np. „To musiało być przykre. Możesz teraz nie wiedzieć, co robić. Na pewno wkrótce znajdziesz jakieś rozwiązanie. Jeśli zechcesz, by ci pomóc, jestem i chętnie z tobą porozmawiam”.
Nastolatek potrzebuje również strefy prywatności, ponieważ wchodzi w etap kształtowania swojej autonomii. Czasami zatem nie będzie chciał, żebyśmy słuchali o czym rozmawia przez telefon, zamknie się w swoim pokoju, zachowa coś w tajemnicy. Natomiast niedopuszczalne ze strony rodzica będzie powtarzanie znajomym, rodzinie, nauczycielom informacji przekazanych przez dziecko w zaufaniu. W jego odczuciu będzie to nic innego, jak zdrada, nawet jeśli w naszych rodzicielskich działaniach mamy dobre intencje.
Jedną, z ważniejszych sfer życia nastolatka, jest czas wolny. Rolą rodzica jest zachęcanie dziecka do rzeczy zdrowych i twórczych. Zadbajmy o to, aby wiedzieć co sprawia mu radość i jakie aktywności lubi. Uważność rodzica i jego zainteresowanie postępami dziecka pozwalają stworzyć naturalną więź i dają możliwość rozmowy z nim nie tylko na temat szkoły. W przypadku, kiedy otrzymuje kieszonkowe, porozmawiajmy na co je wydaje. Nastolatkowie, mający dość pokaźną sumę pieniędzy mogą pokusić się o zakup czegoś niewłaściwego, np. papierosów, alkoholu czy narkotyków.
Kiedy nauczymy się naprawdę słuchać dziecko, damy nastolatkowi przestrzeń na bycie sobą, pomożemy mu zbudować jasny system wartości, a „trudne rozmowy” będą przebiegać łagodniej.
Jeśli jesteś rodzicem nastolatka, potrzebujesz wsparcia, nie czekaj – umów się na spotkanie indywidualne z terapeutą Sekcji Profilaktyki Uzależnień Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubinie. Uzyskasz narzędzia, które pomogą nawiązać poprawne relacje z dzieckiem, ustalić czytelne zasady i nauczyć się rozwiązywać konflikty w sposób zdrowy dla wszystkich członków rodziny. Kiedy jednak okaże się, że dziecko ma za sobą pierwsze eksperymenty z papierosami, alkoholem czy innymi substancjami psychoaktywnymi, można skorzystać z oferty dla młodzieży i zapisać nastolatka (po wcześniejszej konsultacji indywidualnej w gabinecie Sekcji) na grupę dla młodzieży eksperymentującej z używkami. Spotkania grupowe odbywają się w siedzibie Sekcji Profilaktyki Uzależnień, w każdy czwartek, w godzinach 15:30-17:00.
Istnieje również możliwość uczestniczenia rodzica w warsztacie podnoszenia kompetencji wychowawczych. Program przewiduje pracę w obszarze m.in. komunikacji, rozpoznawania i nazywania uczuć u siebie i dziecka czy też podstawowej wiedzy dotyczącej szkodliwości spożywania alkoholu w czasie ciąży. Uczestnicy otrzymują Certyfikat, potwierdzającym wzbogacenie kompetencji wychowawczych. Zapisy prowadzą pracownicy Sekcji Profilaktyki Uzależnień.
Sekcja Profilaktyki Uzależnień
Aleja Niepodległości 31 (boczne wejście od ulicy Kilińskiego)
Tel.: 76 847 63 55, 723 207 707
Małgorzata Woźniak, terapeuta MOPS Lubin