Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, stażu, przygotowania zawodowego dorosłych, szkolenia, prac interwencyjnych lub robót publicznych oraz w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania łącznie przez okres co najmniej 365 dni, który między innymi:
– był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy,
– prawo do zasiłku będzie przysługiwać osobie, która wykaże w dostarczonych do urzędu dokumentach (m.in. świadectwach pracy), że była zatrudniona przez co najmniej 365 dni w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień rejestracji. Przy czym, aby uzyskać prawo do zasiłku dla bezrobotnych – nie trzeba wykazać zatrudnienia przez 365 dni łącznie u jednego pracodawcy. Osoba może pracować kilka miesięcy, następnie mieć przerwę w zatrudnieniu i znów podjąć kolejną pracę. Ważne, by osoba łącznie udokumentowała 365 dni. Przy ustalaniu prawa do zasiłku dla bezrobotnych nie ma znaczenia wymiar czasu pracy, w jakim była osoba zatrudniona wcześniej, ważna jest wysokość otrzymywanego miesięcznie wynagrodzenia brutto. Osoba zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy (1/2 etatu, ¼ etatu itp.) będzie miała prawo do zasiłku dla bezrobotnych pod warunkiem, że uzyskiwała miesięcznie wynagrodzenie co najmniej minimalne, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy;
– świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług albo współpracował przy wykonywaniu tych umów, przy czym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca,
– bezrobotny może otrzymać zasiłek z urzędu pracy, jeśli jego byli pracodawcy czy zleceniodawcy opłacali mu składkę na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy od zarobku odpowiadającego co najmniej kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od niższego wynagrodzenia firmy nie płacą tych składek, np. wtedy gdy ktoś wykonał zlecenie za 900 zł. Jeśli więc ktoś zarobił z jednego zlecenia 900 zł, a z drugiego 600 zł (od innej firmy), to te kwoty nie są sumowane. Żadna firma nie odprowadzi od nich składki, dlatego nie będą one miały wpływu na ustalenie prawa do zasiłku. Aby otrzymać zasiłek, bezrobotny musi mieć opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy przez co najmniej 365 dni w ciągu 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy. Kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia zarobiona przez zleceniobiorcę jest przeliczana na okres pełnego miesiąca. Jeśli więc ktoś wykonał przez 30 dni zlecenie np. za 2 tys. zł (firma musiała zapłacić od tej kwoty składkę na Fundusz Pracy), to okres ten będzie miał zaliczony do stażu składkowego wymaganego do uzyskania zasiłku. W przypadku, gdy zleceniobiorca zarobi za 15 dni także 2 tys. zł, od których będzie opłacona składka, to do stażu składkowego będzie miał wliczone 15 dni. Osoba bezrobotna musi udowodnić okres opłacania składek okazując w urzędzie zaświadczenie od zleceniodawcy o kwocie uzyskanego wynagrodzenia i odprowadzonych od niego składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy.
Natomiast po zakończeniu świadczenia usług na podstawie umowy o dzieło zasiłek dla bezrobotnych nie przysługuje, ponieważ od przychodu z umowy o dzieło nie są odprowadzane żadne składki ZUS. Nie ma również opłacanych składek na Fundusz Pracy. Osoba bezrobotna może zarejestrować się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny bez prawa do zasiłku.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia określa Rozporządzenie Rady Ministrów, ogłaszane 1 czerwca każdego roku. W 2011 roku – minimalne wynagrodzenie brutto wynosiło 1386 zł, w 2012 – 1500 zł brutto, a w 2013 – wynosi 1600 zł brutto. Jeśli osoba starająca się o zasiłek, nie osiągała minimalnego wynagrodzenia w danym okresie to urząd pracy nie może zaliczyć tego okresu zatrudnienia i nie można liczyć na zasiłek.
Od 1 czerwca br. zasiłek dla bezrobotnych został zwaloryzowany o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku. Prezes GUS ogłosił, że wskaźnik ten w 2012 r. w stosunku do 2011 r. wyniósł 103,7 proc., a to oznacza, że od 1 czerwca 2013 wysokość zasiłku dla bezrobotnych wzrósł o 3,7 proc.
Obecnie wysokość zasiłku dla bezrobotnych wynosi:
– 80% – dla bezrobotnych posiadających okres uprawniający do zasiłku wynoszący do 5 lat
658,90 miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
517,40 miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku.
– 100% – dla bezrobotnych posiadających okres uprawniający do zasiłku wynoszący od 5 lat do 20 lat,
823,60 miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
646,70 miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku.
– 120% dla bezrobotnych posiadających okres uprawniający do zasiłku wynoszący co najmniej 20 lat,
988,40 miesięcznie w okresie pierwszych trzech miesięcy posiadania prawa do zasiłku,
776,10 miesięcznie w okresie kolejnych miesięcy posiadania prawa do zasiłku.