Czym się różni psycholog od psychiatry? Kto może wypisać receptę na antydepresanty i dlaczego „gadanie” w gabinecie naprawdę pomaga? Gdzie znaleźć dobrego specjalistę i w końcu – dlaczego w ogóle warto go szukać? To wszystko wyjaśnia Angelika Wojtaś z Dolnośląskiego Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży w Lubinie.
Czym jest terapia?
Terapia to proces leczenia, który zachodzi w szczególnej i bardzo intymnej relacji między pacjentem a terapeutą. Jednym z najważniejszych aspektów tego procesu jest zaufanie, bo w gabinecie psychoterapeutycznym pacjent dzieli się swoimi osobistymi informacjami, doświadczeniami i emocjami. Często są to rzeczy, o których nie wie nikt inny, więc w tej relacji musimy poczuć się bezpiecznie, by móc się tak bardzo otworzyć.
Dlatego mówimy o procesie – zarówno budowy tego zaufania, jak i samego zdrowienia. Trzeba bowiem podkreślić, że nawet najlepszy terapeuta nie da nam po jednym czy nawet kilku spotkaniach cudownej recepty na poprawę naszej sytuacji.
Co się dzieje w gabinecie?
Dzieje się w nim… rozmowa. I wbrew pozorom oznacza to, że dzieje się bardzo dużo. Na co dzień często unikamy rozmawiania o tym, co jest dla nas ważne, co nam doskwiera. Bywa, że ciężko nam się do tych emocji przyznać przed samymi sobą, a co dopiero przed innymi ludźmi.
Istnieją dwa stereotypy: że samym mówieniem nic się w życiu nie zmieni i że na terapię idą tylko osoby słabe, które nie umieją stawić czoła rzeczywistości. Tymczasem rozmowa ma potężną moc, a decyzja o rozpoczęciu terapii oraz wytrwanie w niej wymagają często wielkiej odwagi i siły.
W tej rozmowie terapeuta będzie w stanie pokazać nam inną perspektywę, zwrócić nam uwagę na rzeczy, o których nie myślimy lub których nie dostrzegamy, i wskazać możliwe rozwiązania.
Często bardzo pomaga już samo to, że zwyczajnie można się wreszcie wygadać. Wiele osób myśli, że to żadna korzyść, bo wygadać się można przyjaciółce i w dodatku nie trzeba za to płacić. Paradoksalnie bywa, że dużo łatwiej jest opowiedzieć te trudne rzeczy obcej osobie, z którą widzimy się tylko raz w tygodniu, niż naszym najbliższym.
W efekcie proces terapeutyczny można porównać do lustra, w którym możemy zobaczyć siebie, w dodatku także oczami drugiego człowieka, nie zaangażowanego emocjonalnie w nasze sprawy.
Terapia nie jest oznaką słabości. Wręcz przeciwnie – to dowód naprawdę dużej siły i gotowości do walki o siebie. To trudny proces, wymagający odwagi, poświęcenia i wysiłku. Nagrodą jest fajne, satysfakcjonujące życie.
Wstyd i lęk przed zmianą
Te dwie rzeczy są najczęstszymi hamulcami. Jako pierwszy z reguły pojawia się wstyd – z powodu własnej rzekomej słabości, poczucia winy, że jest się takim niedoskonałym lub „popsutym”, że nie umiemy sobie sami poradzić, poczucia, że jesteśmy gorsi od innych.
Gdy udaje się przełamać wstyd, pojawia się druga przeszkoda: lęk przed zmianą. Wielu pacjentów mniej lub bardziej uświadamia sobie, że spotkania z terapeutą mogą po pewnym czasie doprowadzić do sytuacji, w której nie da się dłużej tkwić w dotychczasowych schematach. Bo tak właśnie się dzieje: terapia zmienia nasze życie. W jej rezultacie jak na dłoni widać rzeczy, które w naszym życiu wymagają tej zmiany, które już nam dłużej nie służą, nie są „nasze”. A wtedy trzeba będzie coś z tym zrobić. Dziś potocznie nazywa się to opuszczaniem strefy komfortu, a tak naprawdę mówimy o złapaniu byka za rogi i rozwiązaniu poważnych problemów, z którymi się borykamy od dłuższego zwykle czasu.
Psycholog, psychiatra czy psychoterapeuta?
Psycholog to osoba, która ukończyła studia magisterskie na kierunku psychologii i która ma kwalifikacje do przeprowadzania diagnoz psychologicznych, może oferować wsparcie psychologiczne, wydawać opinie i ekspertyzy, prowadzić edukację psychologiczną. Nie może jednak prowadzić psychoterapii.
Psychoterapeuta to ktoś, kto ukończył specjalistyczny kurs psychoterapii i ma uprawnienia do prowadzenia terapii w wybranym przez siebie nurcie. To osoba, która ma prawo prowadzić proces leczenia, ale bez użycia farmaceutyków.
Psychiatra to lekarz medycyny, z uprawnieniami do wykonywania tego zawodu, diagnozujący choroby psychiczne, mogący przepisać lekarstwa, wystawić skierowanie na badania lub udzielić zwolnienia chorobowego.
Jak wybrać terapeutę?
Wiele osób nawet nie wie, że w psychoterapii istnieje wiele nurtów i duża część powodzenia procesu terapeutycznego zależy od tego, czy odnajdziemy się w nurcie właściwym dla nas. Dlatego na początek warto poszukać w internecie choćby podstawowych informacji na ten temat, zestawiając to z naszymi dolegliwościami i potrzebami. Jeśli coś zacznie z nami dobrze rezonować, można przyjąć, że to może być nasz kierunek.
Następnym krokiem jest poszukanie w naszej okolicy terapeuty, który pracuje w danym nurcie, a potem poszukać informacji o danym specjaliście. Pomocne mogą być tutaj popularne wyszukiwarki i bazy danych medycznych. Warto przy tym nie kierować się zdjęciem lub jego brakiem, a bardziej skupić się na opisie specjalizacji.
Gdy już wybierzemy terapeutę, wtedy – jak z każdym innym specjalistą – trzeba sprawdzić, czy ten ktoś nam odpowiada. Bywa, że już po pierwszej wizycie pacjent czuje, że trafił we właściwe dla siebie ręce. Czasem potrzeba do tego kilku wizyt, a czasem od razu wiemy, że do budowy terapeutycznego przymierza musimy poszukać kogoś innego.
