Dziś weszła w życie nowa ustawa o przewadze kontraktowej. Wprowadzone zmiany poprawią sytuację rolników i dostawców produktów w kontaktach z największymi podmiotami na rynku rolno-spożywczym. UOKiK przygotował zestawienie najczęstszych pytań i odpowiedzi dotyczących nowych przepisów.
Prezes UOKiK może interweniować w przypadku nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej na rynku rolno-spożywczym od 2017 r. Na podstawie obowiązującej dotąd ustawy zostało wszczętych 16 postępowań w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową, w wyniku których wydanych zostało 10 decyzji dotyczących nieuczciwych praktyk. Wystosowano również ponad 90 wystąpień do przedsiębiorców w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Łączne kary finansowe wyniosły ponad 800 mln zł.
Obecna zmiana przepisów wynika z implementacji unijnej dyrektywy 2019/633 w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w relacjach między przedsiębiorcami w łańcuchu dostaw produktów rolnych i spożywczych. Głównym celem nowej ustawy, podobnie jak obowiązujących przepisów jest eliminowanie nieuczciwych praktyk handlowych wymierzonych np. w rolników, czy dostawców produktów do dużych sieci handlowych.
– Po wejściu w życie ustawy kontynuujemy dotychczasowe działania zmierzające do poprawy sytuacji słabszych podmiotów na rynku rolno-spożywczym. Nowe przepisy w zasadniczych kwestiach odpowiadają aktualnie stosowanym rozwiązaniom. Jednocześnie wprowadzają zmiany, które ułatwią zwalczanie nieuczciwych praktyk, a tym samym doprowadzą do zmniejszenia liczby naruszeń występujących na rynku – mówi prezes UOKiK Tomasz Chróstny.
Nowe rozwiązania
Nowością jest m.in. domniemanie odnoszące się do pojęcia „znaczącej dysproporcji w potencjale ekonomicznym”, czy też katalog nieuczciwych praktyk, w przypadku których nie ma konieczności badania, czy są one sprzeczne z dobrymi obyczajami i zagrażają istotnemu interesowi drugiej strony lub go naruszają.
– Dzięki doświadczeniom zdobytym w ciągu kilku lat obowiązywania obecnej ustawy zaproponowałem również rozwiązania, które są niezbędne na polskim rynku. Mam na myśli np. możliwość przedstawiania przez Prezesa UOKiK istotnego poglądu w sprawie. To rozwiązanie, które stosujemy m.in. w sprawach z zakresu ochrony konsumentów, będzie wsparciem prawnym dla przedsiębiorcy lub rolnika w sporze sądowym z dużym kontrahentem z branży rolno-spożywczej – mówi Tomasz Chróstny.
Istotną zmianą wprowadzoną z inicjatywy Prezesa Urzędu będzie również bezwzględny zakaz nieuzasadnionego obniżania należności z tytułu dostawy produktów rolnych lub spożywczych po jej przyjęciu przez nabywcę, w szczególności na skutek żądania udzielenia rabatu. Pozwoli to wyeliminować narzucanie przez duże sieci handlowe swoim dostawcom nieuzgodnionych wcześniej rabatów handlowych za zrealizowane już dostawy.
Przewaga kontraktowa w pytaniach i odpowiedziach
W związku z wejściem w życie ustawy UOKiK przygotował informację o przepisach dotyczących przewagi kontraktowej i praktykach Urzędu w formie pytań i odpowiedzi. Poniżej przedstawiamy niektóre z nich:
- Czym jest przewaga kontraktowa? Czy samo posiadanie takiej przewagi jest zakazane?
Przewaga kontraktowa związana jest z występowaniem znaczącej dysproporcji
w potencjale ekonomicznym między kontrahentami. W ustawie zostało zawarte domniemanie, zgodnie z którym ta dysproporcja występuje w przypadku przekroczenia przez jedną ze stron umowy określonego progu rocznych obrotów, zależnego od wysokości obrotu uzyskiwanego przez słabszego ekonomicznie kontrahenta.
Przykładowo jeśli roczny obrót dostawcy nie przekracza równowartości 2 mln euro, to przewagę nad nim będzie posiadał nabywca, którego roczny obrót przekracza tę kwotę.
Na czym polegają praktyki bezwzględnie zakazane (tzw. praktyki „czarne”)?
Do praktyk bezwzględnie zakazanych zalicza się m.in.:
- anulowanie przez nabywcę zamówienia w czasie krótszym niż 30 dni przed przewidywanym terminem dostarczenia łatwo psujących się produktów rolnych lub spożywczych;
- żądanie przez nabywcę od dostawcy zapłaty za pogorszenie się stanu lub utratę produktów rolnych lub spożywczych, do których doszło w obiektach nabywcy lub po przejściu własności tych produktów na nabywcę z przyczyn niezawinionych przez dostawcę;
- grożenie podjęciem handlowych działań odwetowych lub ich podejmowanie przeciwko dostawcy, jeżeli ten korzysta z praw przysługujących mu na mocy umowy lub przepisów prawa;
- nieuzasadnione obniżanie należności z tytułu dostarczenia produktów rolnych lub spożywczych po ich przyjęciu przez nabywcę w całości albo w umówionej części, w szczególności na skutek żądania udzielenia rabatu.
- Na czym polegają praktyki dozwolone pod określonymi w ustawie warunkami (tzw. praktyki „szare”)?
Zgodnie z ustawą stosowanie praktyk „szarych” jest dozwolone pod warunkiem, że zostały one uprzednio jasno i jednoznacznie uzgodnione w umowie między nabywcą a dostawcą.
Wskazane praktyki polegają m.in. na:
- zwrocie przez nabywcę dostawcy niesprzedanych produktów, bez zapłaty za te produkty lub za ich unieszkodliwianie;
- pobieraniu od dostawcy opłaty stanowiącej warunek przechowywania, prezentowania lub oferowania do sprzedaży jego produktów lub udostępniania takich produktów na rynku;
- żądaniu przez nabywcę od dostawcy ponoszenia całości lub części kosztów obniżek cen produktów sprzedawanych przez nabywcę w ramach organizowanej przez nabywcę promocji.
Źródło: uokik.gov.pl