Przemoc rówieśnicza oraz hejt to zjawiska, które w ostatnich latach stają się coraz bardziej powszechne, zarówno w szkołach, jak i w przestrzeni internetowej. Wraz z rozwojem mediów społecznościowych, agresja słowna i emocjonalna, a także cyberprzemoc, stały się poważnym problemem, dotykającym zarówno dzieci, młodzież, jak i dorosłych. W jaki sposób przeciwdziałać tym zjawiskom aby prowadzić do budowy bezpieczniejszego, bardziej wspierającego środowiska?
1. Zrozumienie przemocy rówieśniczej i hejtu
Przemoc rówieśnicza może przybierać różne formy, od fizycznej, przez werbalną, aż po emocjonalną i społeczną. Często ma miejsce w szkołach, gdzie dzieci i młodzież, będąc w fazie kształtowania swojej tożsamości, podlegają różnorodnym presjom ze strony rówieśników. Przemoc werbalna, czyli wyzwiska, ośmieszanie czy złośliwe komentarze, są najczęściej spotykanymi formami agresji. Hejt, z kolei, jest bardziej związany z przestrzenią wirtualną i polega na nienawistnych, poniżających komentarzach, które mogą dotyczyć wyglądu, zachowań, przekonań czy orientacji seksualnej danej osoby.
2. Edukacja jako klucz do zmiany
Pierwszym krokiem do przeciwdziałania przemocy rówieśniczej i hejtu jest edukacja. Dzieci i młodzież powinny być uczone, czym jest przemoc i jakie niesie skutki. Pomagają w tym lekcje wychowawcze, warsztaty czy programy profilaktyczne. Szkoły powinny promować wartości takie jak szacunek, empatia, otwartość na różnorodność i odpowiedzialność za swoje słowa i czyny. Ponadto warto organizować spotkania z psychologami, którzy mogą pomóc młodym ludziom zrozumieć, jak radzić sobie z agresją, jak reagować w sytuacjach trudnych i jak dbać o swoje zdrowie emocjonalne. Nauczyciele powinni stale służyć uczniom radą w celu wzmocnienia ich w procesie zwalczania przemocy i znęcania się (Kołakowski, 2020).
3. Rola rodziny w przeciwdziałaniu przemocy
Rodzice odgrywają ważną rolę w zapobieganiu przemocy rówieśniczej. To w domu dzieci uczą się szacunku, budowania relacji i rozwiązywania konfliktów. Modelowanie w rodzinie to dawanie dobrego przykładu przez dorosłych. Dzieci uczą się przez obserwację, dlatego jeśli widzą szacunek, spokój i brak przemocy w relacjach, same przyswajają takie postawy. To skuteczny sposób przeciwdziałania przemocy i kształtowania zdrowych zachowań. Warto rozmawiać z nimi o tych wartościach oraz o odpowiedzialnym korzystaniu z mediów społecznościowych, gdzie hejt pojawia się najczęściej. Kluczowe są rozmowy o bezpieczeństwie w sieci, odpowiedzialności za słowa i sposobach radzenia sobie z negatywnymi komentarzami.
4. Pomoc i wsparcie dla ofiar przemocy
Ofiary przemocy rówieśniczej i hejtu często nie wiedzą, jak radzić sobie z tymi problemami. Dlatego bardzo ważne jest, aby miały dostęp do odpowiedniego wsparcia. W szkołach warto stworzyć system wsparcia psychologicznego, gdzie uczniowie mogą zgłaszać swoje problemy i uzyskać pomoc w trudnych sytuacjach. Młodzież powinna wiedzieć, że może liczyć na pomoc nauczycieli, psychologów i rodziców.
5. Tworzenie kultury wzajemnego szacunku
Przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej wymaga budowania kultury szacunku w szkołach i instytucjach wychowawczych. Pomagają w tym kampanie promujące tolerancję, dni integracji czy zajęcia rozwijające umiejętności społeczne. Ważne są także jasne procedury reagowania na przemoc – uczniowie muszą wiedzieć, że agresja nie będzie tolerowana, a ofiary otrzymają wsparcie.
6. Wykorzystanie technologii w przeciwdziałaniu hejtu
Technologia, mimo że bywa narzędziem do szerzenia hejtu, może również stać się skutecznym środkiem przeciwdziałania przemocy w sieci. Istnieje wiele aplikacji i platform edukacyjnych, które promują pozytywne wartości w Internecie, ucząc młodzież szacunku w sieci. Programy rekomendowane profilaktyczne mogą nie tylko informować o szkodliwości mowy nienawiści, ale także nauczyć, jak przeciwdziałać tego rodzaju zachowaniom.
7. Wspólne działania społeczne
W walce z przemocą rówieśniczą i hejtem ważna jest także współpraca różnych instytucji – szkoły, rodziny, organizacji pozarządowych, policji i firm technologicznych. Społeczeństwo jako całość musi podjąć działania na rzecz budowy wspierającego środowiska, w którym przemoc nie będzie miała miejsca.
Podsumowanie
Przeciwdziałanie przemocy rówieśniczej wymaga współpracy całego społeczeństwa. Edukacja, wsparcie ofiar, zaangażowanie rodziny i szybka reakcja na agresję pomagają tworzyć bezpieczne środowisko. Tylko dzięki szacunkowi, empatii i odpowiedzialności możemy budować świat, w którym każdy czuje się akceptowany.
Hejt w Internecie – Jak reagować i pomóc?
1. Zasada: Widzę hejt – reaguję
Kiedy dostrzegasz hejt, nie przechodź obok niego obojętnie. Zastosuj zasadę: widzę hejt, reaguję. Wyraźnie nazwij to, co się dzieje, np. mówiąc: „To jest hejt, nie zgadzam się na to”. Twoja reakcja może stanowić sygnał, że takie zachowanie jest nieakceptowalne.
2. Włącz innych do działania
W walce z hejtem nie jesteś sam. Zaangażuj innych w walkę z hejtem. Wspólna reakcja ma większą siłę. Wspólnie możecie stworzyć atmosferę wzajemnego wsparcia i szacunku.
3. Nie zatykaj uszu na hejt
Jeśli jesteś świadkiem hejtu, staraj się również wysłuchać osoby, która go doświadcza. Warto okazać wsparcie – nawet drobny gest, jak rozmowa, może pomóc.
4. Wspieraj emocjonalnie
Pamiętaj, że w trudnych momentach rozmowa może być kluczowa. Zapytaj, jak się czuje osoba, która jest ofiarą hejtu, i co możesz zrobić, by ją wesprzeć. Czasem wystarczy, że po prostu będziesz obecny i okażesz empatię. Dziecko musi czuć się bezpieczne, by opowiedzieć o przemocy zaufanemu dorosłemu. Warto wyjaśnić, że to nie jest skarżenie. Może też łatwiej będzie mu zwrócić się o pomoc razem z przyjacielem. Każda próba przerwania przemocy – nawet nieudana – zasługuje na pochwałę i wsparcie. Odwaga dziecka powinna być zawsze wzmacniana przez dorosłych (Kołakowski, 2020).
5. Nie dawaj cichego przyzwolenia
Nie bądź obojętny. Warto nauczyć się rozróżniać żart od nękania i dokuczania. Jeśli widzisz, że ktoś przekracza granice, zwróć mu uwagę. Możesz wyrazić swój sprzeciw słowami: „Mówię głośne NIE dla hejtu”. W ten sposób pokażesz, że nie akceptujesz agresji słownej ani emocjonalnej.
6. Zachowuj ostrożność w Internecie
Nie wspieraj hejterów poprzez lajkowanie, komentowanie czy udostępnianie obraźliwych treści. Ignorowanie ich i nieudzielanie im uwagi jest kluczem do ich osłabienia. Nie dawaj satysfakcji osobom, które szerzą nienawiść. Pamiętaj, że nie jesteś odpowiedzialny za to, co ktoś inny publikuje, ale możesz wybierać, co Ty zdecydujesz się wspierać.
7. Nie bądź oprawcą
Choć może się zdarzyć, że będziesz pod wpływem silnych emocji, nigdy nie rewanżuj się hejterowi tym samym. Nie stosuj metod, które mogą pogłębić konflikt.
8. Kiedy hejt nie ustępuje – reaguj!
Jeśli hejt trwa, a ty czujesz się zagrożony, nie wahaj się zareagować. Zgłoś sprawę osobie dorosłej, której ufasz – może to być rodzic, nauczyciel czy inna osoba, która pomoże rozwiązać sytuację. Warto nie zwlekać z reakcją, ponieważ im szybciej podejmiesz działanie, tym łatwiej można zapobiec eskalacji problemu.
9. Zgłoś anonimowo
Jeśli wolisz pozostać anonimowy, skorzystaj z bezpłatnych telefonów zaufania dla dzieci i młodzieży.
Reakcja na hejt to nie tylko obrona siebie, ale także troska o innych. Okazuj empatię, wyrażaj sprzeciw wobec nienawiści, wspieraj ofiary hejtu i reaguj odpowiedzialnie.
AUTOR: Angelika Gaik, terapeuta środowiskowy DCZPDM
