Zmiany w ustawie z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy wprowadzone w 2008 roku nałożyły obowiązek wyodrębnienia w ramach powiatowych urzędów pracy Centrum Aktywizacji Zawodowej (CAZ), będącego wyspecjalizowaną komórką organizacyjną realizującą zadania w zakresie usług i instrumentów rynku pracy.
Zgodnie z tymi zmianami w Powiatowym Urzędzie Pracy w Lubinie w ramach struktury organizacyjnej wyodrębniono od 1 lipca 2009 roku Centrum Aktywizacji Zawodowej. Po trzech latach funkcjonowania CAZ Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zleciło przeprowadzenie badania mającego na celu przeanalizowanie rozwiązań dotyczących organizacji wyodrębnionej komórki organizacyjnej urzędów pracy, tj. Centrów Aktywizacji Zawodowej.
Wyniki badań przeprowadzonych wśród kadry kierowniczej CAZ i ich pracowników sugerują, że utworzenie CAZ nie miało większego wpływu na politykę kadrową PUP czy sposób pracy poszczególnych pracowników. Jednak często wiązało się z poprawą sytuacji lokalowej. Nie przyniosło także znaczących zmian w strukturze organizacyjnej urzędów, nie miało wpływu na administracyjno-organizacyjne działania urzędu, takie jak czas obiegu dokumentów, liczbę dokumentów wypełnianą przez pracowników oraz nie wpłynęło na czas poświęcony przez pracowników kluczowych na pracę z klientem.
Badani bezrobotni i poszukujący pracy w prawie równych odsetkach (po 45%) stwierdzili, że miejsce, w którym spotyka się z nimi pracownik PUP jest bądź to bardziej przyjazne, bądź tak samo przyjazne jak w 2008 r. Tylko 4% badanych oceniło miejsce spotkań jako mniej przyjazne. Prawie połowa badanych pracodawców spośród tych, którzy uczestniczyli w spotkaniach na terenie Urzędu Pracy, nie widzi różnicy w przyjazności miejsca spotkań z pracownikiem PUP na terenie Urzędu porównując obecne warunki z warunkami z 2008 r., nieco mniejszy odsetek badanych – 45% stwierdził, że miejsce to jest bardziej przyjazne.
Większość bezrobotnych i poszukujących pracy (55%) uważa, że obsługa w Urzędzie Pracy zmieniła się od 2008 r. na lepsze. Dowodem na prawdziwość tej tezy może być poprawa wyników badania satysfakcji klientów, która obserwowana jest w co trzecim PUP od momentu utworzenia CAZ. W przypadku obsługi pracodawców odsetek klientów wskazujących na poprawę jakości obsługi w znaczeniu ogólnym wynosi 46%. O braku zmian przekonanych jest natomiast 48% badanych pracodawców. Ci ostatni wskazywali przy tym, że powstanie Centrum Aktywizacji Zawodowej przyniosło przede wszystkim zmiany w podejściu do pracodawców – pracodawca stał się równorzędnym klientem urzędu.
Pracownicy PUP w większości (65%) twierdzą, iż wprowadzenie CAZ pozostało raczej bez wpływu na wizerunek PUP wśród pracowników, przy czym ewentualna poprawa związana jest z polepszeniem sytuacji lokalowej. Badania przeprowadzone wśród klientów urzędów stwierdzają, iż w ostatnich latach nastąpiła poprawa wizerunku PUP.
Utworzenie CAZ nie wpłynęło na współpracę z innymi instytucjami. Obecnie – tak jak przed utworzeniem CAZ – prawie wszystkie centra współpracują z instytucjami pomocy społecznej. Zdecydowana większość (88%) korzysta z usług instytucji szkoleniowych. Prawie trzy czwarte CAZ współpracuje z organizacjami pracodawców. Najrzadziej CAZ współpracują z organizacjami pracowników (22%).
Celem badania miało być też wyłonienie najlepszych praktyk i rozwiązań dotyczących obsługi klienta oraz poznanie czynników wpływających na efektywność działania CAZ. Można zidentyfikować trzy potencjalne czynniki w największym stopniu warunkujące efektywność poszczególnych urzędów. Do czynników tych zaliczyć należy:
· środowisko społeczno-gospodarcze, w jakim się znajdują i które determinuje sytuację
na lokalnym rynku pracy,
· zaplecze lokalowo-techniczne jakim dysponują urzędy,
· czynnik ludzki czyli zasób kapitału ludzkiego kadry CAZ, którego nie należy jednak mylić
z poziomem wykształcenia.
Rankingi w ramach poszczególnych kryteriów dostarczają bardzo ciekawych informacji
o sytuacji w różnych urzędach. Na ocenę urzędów wpłynęły wskaźniki: 30% wagi miała efektywność zatrudnieniowa, 30% efektywność kosztowa, 30% oceny klientów oraz 10% oceny pracowników. Wśród powiatowych urzędów pracy – uwzględniając powiaty o względnie najlepszej sytuacji na rynku pracy – najlepszym okazał się Powiatowy Urząd Pracy w Lubinie.
Przeprowadzone badanie pokazało, że decyzja o wyodrębnieniu CAZ w ramach urzędów pracy była słuszna. Nie wpłynęła ona co prawda generalnie na efektywność usług, czasem jedynie wpłynęła na sprawność działania, wywołała jednak inne, bardzo pozytywne efekty. Pierwszy, zauważalny od pierwszych chwil spędzonych w prawie każdym urzędzie, to poprawa estetyki urzędu oraz warunków obsługi dla klientów i warunków pracy pracowników.
Drugi to zmiana mentalna, polegająca na zrozumieniu sensu istnienia urzędów pracy. Wśród kadry urzędów pracy wiele jest osób, które nie potrzebowały wydzielania CAZ, aby zrozumieć, że powiatowy urząd pracy istnieje przede wszystkim po to, by pomagać bezrobotnym odnaleźć swoje miejsce na rynku pracy. Jednak przed utworzeniem CAZ sporo urzędów zajmowało się bardziej administrowaniem bezrobociem niż aktywizacją bezrobotnych i to dla nich niezbędne było działanie wymuszające zwrócenie uwagi na aktywizację.
