Narkotyki są ogólnie dostępne, zarówno w szkołach, jak i na ulicy, parkach, klubach czy dyskotekach. Aby je zdobyć wystarczy chcieć i posiadać niewielkie środki finansowe. W znacznym stopniu od nas dorosłych zależy, czy nasze dzieci będą nimi zainteresowane. Najstarszymi i najbardziej rozpowszechnionymi środkami odurzającymi są alkohol i nikotyna. Poprzez fakt, że są legalne i głęboko wpisane w mentalność dorosłych, a tym samym młodzieży, są bardzo często nadużywane. Choć trudno to przyznać, to ten atrybut codzienności i zwyczajowości tworzy grunt do nadużywania ich i do rozwoju uzależnień oraz stanowi przepustkę do sięgania po nielegalne narkotyki.
Powody skłaniające młodych ludzi do eksperymentowania z używkami są różnorodne. Młodzież narażona jest na pokusę sięgania po nie bez względu na pochodzenie, warunki, w których żyje, sytuację materialną czy poziom inteligencji. Bardzo popularną przyczyną jest naturalna, rozwojowo uwarunkowana ciekawość świata i chęć doświadczania niecodziennych doznań oraz nabywania nowych umiejętności. Pamiętajmy, że dzieci pragną odczuwać przyjemności natychmiast, co więcej nie przewidują szkód i ryzyka związanego z odurzaniem się. Narkotyki doskonale wpisują się w te oczekiwania i są kuszącą perspektywą. Młodzi ludzie robią wiele aby uciec od typowych szkolnych obowiązków i popularnej nudy, która jest kolejną sprzyjającą okolicznością do sięgania po alkohol, nikotynę czy inne narkotyki. Chroniczna nuda u młodego człowieka może wynikać z braku zainteresowań, pasji, ciekawych wzorców życiowych, braku klarownego systemu wartości i nieumiejętności wytyczania własnych celów. W okresie dorastania dla dziecka ogromne znaczenie ma grupa rówieśnicza, a konkretnie potrzeba przynależności do niej i akceptacji przez jej członków, często za wszelką cenę. Dlatego tak trudno jest mu przeciwstawiać się presji rówieśniczej, zwłaszcza gdy nie posiada ono pozytywnego obrazu siebie, nie ma dobrych relacji z rodzicami i nie rozwija własnych zainteresowań. Siła grupy jest ryzykownym i sprzyjającym gruntem dla eksperymentów z używkami.
Kolejną przyczyną odurzania się jest ucieczka od problemów zewnętrznych. I choć źródeł tego zjawiska nie należy upatrywać jedynie w źle funkcjonującej rodzinie i w kłopotach szkolnych młodego człowieka to przyczyny te obok bezrobocia rodziców, alkoholizmu, przemocy w rodzinie i trudności w relacjach rówieśniczych są nadal aktualne. Podobnie jest z problemami natury wewnętrznej, które mogą być wzmocnione w burzliwym okresie dojrzewania. W praktyce bowiem oznacza to zaprzestanie identyfikacji z rodzicami oraz kształtowanie własnego systemu wartości i odwagę bycia sobą. Odbywa się to w opozycji do znanego rodzinnego wzorca funkcjonowania, obowiązujących norm i przekonań. Dzieci z trudnościami emocjonalnymi nie potrafią radzić sobie z komplikacjami jakie niesie życie w tym momencie rozwojowym. Narkotyki mogą wydawać się dla nich idealnym sposobem na uniknięcie bólu, lęku, samotności i zagubienia we współczesnym, wymagającym świecie. Tak naprawdę używki nie są żadnym rozwiązaniem pojawiających się kłopotów, jedynie podstępną pułapką. Młody człowiek, który niezależnie od powodów sięga po narkotyki traci swoją wolność i moc niezależności, o które tak instynktownie walczy z dorosłymi. Podejmując decyzję o eksperymentach narkotykowych gubi swą niewinność i wkracza w niebezpieczny świat nałogu, zakłamania, iluzji i złudzeń.
Ostatnią przyczyną, która ma podstawowe znaczenie i wpływa na wszystko co dziecko robi, także na motywy, które omówiono powyżej jest to, że dzieci używają alkoholu, nikotyny i innych narkotyków, ponieważ dorośli ich używają i nadużywają. Co więcej to od dorosłych uczą się, że na każdą bolączkę np. bezsenność, gorączkę jest jakieś lekarstwo przepisane na receptę. Na nieśmiałość i bycie duszą towarzystwa alkohol, na moc wysiłku amfetamina, a na mistrzostwo w sporcie sterydy. Nie są świadomi, że to tylko mity i złudzenia. Młodzi ludzie naśladują dorosłych w tym co oni robią, a nie w tym co i jak mówią o świecie. I choć nie jest to sztywna reguła to my dorośli modelujemy wiele zachowań zarówno pozytywnych, jak i negatywnych. Przekazujemy również przekonania i formułujemy sądy o sprawach podstawowych dla jakości życia.
Przygotowano na podstawie opracowania Ewy Sobolewskiej – głównego specjalisty, psychologa.
